رشد و نمو قبل از تولد در سه بخش زیر خلاصه میشود:
الف) دوره پیش رویانی که از زمان تشکیل سلول تخم تا لانه گزینی در دیواره رحم به طول میانجامد که حدود ۲ هفته طول میکشد.
ب) دوره رویانی که از هفته دوم تا هفته هشتم به طول میانجامد.
در این دوره سه لایه اصلی اکتودرم، مزودرم و آندودرم ایجاد میشود که از لایه اکتودرم: دستگاههای اعصاب چشم و گوش و غده هیپوفیز بوجود میآید.لایه مزودرم قسمتهای غضروف، استخوان، قلب، عروق خونی، کلیه، غدد جنسی کبد و عضلات را میسازند و لایه آندودرم امعا و احشاء، لوزهها، مجاری عروق را بوجود میآورد.
ج) دوره جنینی، این دوره از هفته نهم تا تولد ادامه مییابد.در این دوره نمو و رشد بیشتر ادامه مییابد و تمایز سلولی اتفاق میافتد و نهایتا" به ایجاد ظرفیت کارکردی منجر میشود.
الگوهای نموی
الگوی نموی بدن به صورت ((S شکل
است که در ابتدا رشد به سرعت اتفاق میافتد در دورهای نمو دورهای و
تدریجی میشودو در اوایل دوره نوجوانی نمو مجددا سرعت مییابد و در نهایت
رشد افت میکند
.
جنینهای ناقص
عفونتهای ویروسی، داروها، میزان نامناسب مواد مغذی، هورمونها، فشارها به جنین درجه حرارت بالای محیط داخلی، اشعه X یا گاما، کمبود اکسیژن، سن بالای مادر عواملی است که باعث بوجود آمدن جنینهای ناقص میشود.
ارزیابی نمو
ارزیابی منظم نمو در کودکان و نوجوانان و مقایسه نتایج آن با مقادیر متوسط در هر سن میتوانند در کشف نمو بدنی ناهنجار به ما کمک کند.
مقیاسهای رشدی
نمو جسمی و بالیدگی را میتوان به طریقههای مختلف اندازهگیری کرد دو نوع مقیاس وجود دارد.
الف) مقیاسهای نموی شامل: قد، وزن، محیط اعضاء و پهنا و طول
ب) مقیاسهای بالیدگی شامل: سن استخوانی، ظهور دندانها، ویژگیهای ثانویه جنسی
رشد و نمو دستگاههای مختلف
الف) رشد و نمو دستگاه اسکلت
ب) رشد و نمو دستگاه عضلانی
ج) رشد و نمو دستگاه اعصاب
عوامل محیطی مؤثر در نمو بعد از تولد
رشد و نمو بعد از تولد عوامل متعدید متأثر میشوند که مهمترین آنها عبارتند از:
۱- تغذیه
۲-ویژگیهای محیطی
۳- آب و هوا
۴- فصلهای سال
۵- ارتفاع
۶- تمرین و فعالیتهای بدنی
دروهی رویانی
مرحلهای از دوران جنینی است که از هفته دوم تا هشت هفتگی طول میکشد. ساختارهای اولیه و ابتدایی اندامها در این مرحله ظهور میکند و توده داخلی جنین به سه لایه خارجی (اکتودرم)، میانی (مزودرم)، داخلی (آندودرم) تقسیم میشود که از هر لایه قسمتهای مختلف بدن ساخته میشود.
میوز
نوعی تقسیم سلولی که موجب تشکیل سلولهای جنینی و کاهش تعداد کروموزومها به نصف کروموزومهای موجود در یک سلول معمولی میشود.
سارکومر
به فاصله متوالی دو خط z در تار عضله گفته میشود.
دندریت
انشعابات کوتاه سلول عصبی
آکسون
انشعابات بزرگ سلول عصبی
مسیر خارجی هرمی
این مسیر تکانشها را از لغزش به نخاع و قسمتهای پایین بدن میفرستد. این مسیر نیز مانند راههای حسی و مغزی زود میلینی میشوند که در حرکات تصادفی و وضعیتی فعال هستند.
مسیر هرمی
این مسیر بعد از تولد میلینی میشوند و احتمالا با شروع رفتارهای ارادی در ۴ یا ۵ ماهگی کنش خود را آغاز میکنند.
ویژگیهای جنسی ثانویهی
جنبههایی از شکل یا ساختار مناسب برای مردان یا زنان که اغلب به منظور ارزیابی بالیدگی در دوران بلوغ و جوانی مورد استفاده قرار میگیرد.
صفحه اپی فیزیال
سطحی نزدیک در انتهای استخوانهای بلند که بین اپی فیزوته استخوان قرار گرفته است. در این سطح است که سلولهای استخوانی، ذخیره و سخت شده و موجب طویل شدن استخوان میشود.
مراحل تقسیمات سلولی به روایت تصویر: